O promocji zdrowia szczegółowo
Co to jest promocja zdrowia?
Edukacja zdrowotna – proces, w którym ludzie uczą się, jak dbać o zdrowie własne i innych ludzi. Proces ten trwa całe życie (w różnych jego okresach zmieniają się warunki życia, potrzeby i stan zdrowia ludzi), a szczególnie ważny jest w dzieciństwie i młodości. Edukacja zdrowotna dotyczy ludzi zdrowych i chorych. Celem jej jest nie tylko uzyskanie przez człowieka odpowiedniej wiedzy, ale przede wszystkim ukształtowanie właściwych przekonań i postaw wobec zdrowia, prozdrowotnego stylu życia, umiejętności dbania o zdrowie fizyczne i psychospołeczne.
Dbałość o zdrowie – element troski o siebie. W kontekście promocji zdrowia przyjmuje się, że dbałość o zdrowie własne i innych ludzi powinna obejmować trzy rodzaje działań:
1) praktykowanie w codziennym życiu prozdrowotnego stylu życia (zespołu zachowań sprzyjających zdrowiu);
2) eliminowanie zachowań ryzykownych dla zdrowia;
3) tworzenie warunków sprzyjających zdrowiu w środowisku życia, pracy, nauki, odpoczynku.
Promocja zdrowia – obszar działań na rzecz umacniania zdrowia jednostek i społeczności. Zgodnie z definicją WHO (1998) jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad czynnikami warunkującymi ich zdrowie w celu jego poprawy. Promocja zdrowia jest ukierunkowana na systemy społeczne (jest nim również szkoła czy przedszkole) i zachęcanie w nich ludzi, aby podejmowali wspólnie działania mające na celu:
1) zmiany stylu życia w kierunku prozdrowotnym ludzi (jednostek),
2) tworzenie sprzyjającego zdrowiu środowiska fizycznego i społecznego w miejscu ich życia, pracy, nauki, wypoczynku.
Działania w promocji zdrowia koncentrują się na zdrowiu (nie na chorobach) i zwiększaniu jego potencjału (wzmacnianiu). Jest to droga do poprawy jakości życia – sprawnego funkcjonowania w różnych jego sferach, większej wydajności w pracy, satysfakcji z życia, opóźnienia starzenia się i złagodzenia jego negatywnych skutków. Specyficzne dla promocji zdrowia podejścia to: podejście siedliskowe, od ludzi do problemu, uczestnictwo ludzi.
Promocja Zdrowia w przedszkolu – to proces umożliwiający społeczności przedszkolnej zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem i jego poprawę. Najbliższe tej definicji jest nieco zmodyfikowane znane hasło: Nasze zdrowie w naszych rękach. Oznacza ono, że ludzie ( pracownicy, rodzice i dzieci) mogą i powinni podejmować działania w zakresie zapobiegania chorobom oraz poprawy i wzmacniania swojego zdrowia.
Promocja zdrowia w miejscu pracy – program wykorzystujący podejście siedliskowe realizowany od 1996 r. w Polsce i 27 krajach należących do Europejskiej Sieci Promocja Zdrowia w Miejscu Pracy (The European Network for Workplace Health Promotion). Wizja sieci to „Zdrowi pracownicy w zdrowej organizacji”. Promocja zdrowia w miejscu pracy podejmowana jest po to, aby pracownicy dobrze czuli się w swoim miejscu pracy, mniej chorowali, bardziej dbali o swoje zdrowie, lepiej funkcjonowali w życiu zawodowym i codziennym, angażowali się w rozwój firmy, dzięki czemu może ona dobrze realizować swoje zadania, także ekonomiczne. Działania w ramach promocji zdrowia w miejscu pracy wykraczają poza obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia pracowników i bezpieczeństwa i higieny pracy, nie ograniczają się do eliminowania zagrożeń w miejscu pracy. Kluczową zasadą promocji zdrowia w miejscu pracy jest traktowanie pracowników jako podmiotu oddziaływań, aktywnych partnerów w planowaniu, realizacji i ewaluacji działań ukierunkowanych na sprzyjające zdrowiu zmiany w środowisku pracy i stylach życia pracowników (więcej informacji na stronie Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy: www.promocjazdrowiawpracy.pl). Szkoła i przedszkole to miejsce pracy dla nauczycieli oraz pracowników niepedagogicznych i działania w zakresie promocji zdrowia powinny dotyczyć także ich.
Przedszkole jako siedlisko dla działań w zakresie promocji zdrowia
Przedszkole jest siedliskiem, systemem społecznym, w którym żyje i realizuje swoje różne zadania (rozwojowe, zawodowe, rodzicielskie, opiekuńcze) społeczność przedszkola. Społeczność tę tworzą wszyscy pracownicy przedszkola, dzieci i ich rodzice. W przedszkolu – środowisku opieki, edukacji i pracy – istnieje wiele czynników, które mogą oddziaływać pozytywnie lub negatywnie na zdrowie i samopoczucie wszystkich członków jego społeczności.
W przedszkolu promującym zdrowie należy wzmacniać typowe dla tego typu placówki, korzystne dla zdrowia i dobrego samopoczucia pracowników i dzieci, warunki środowiska fizycznego i społecznego oraz identyfikować i eliminować pojawiające się nieprawidłowości.
Definicja przedszkola promującego zdrowie
Przedszkole promujące zdrowie tworzy warunki i podejmuje działania, które sprzyjają:
zdrowiu i dobremu samopoczuciu społeczności przedszkola (dzieci, pracowników i rodziców dzieci),podejmowaniu przez członków społeczności przedszkola aktualnie i w przyszłości działań na rzecz zdrowia własnego i innych ludzi oraz tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu.
Standardy przedszkola promującego zdrowie
Przedszkole promujące zdrowie realizuje zadania określone w obowiązujących aktach prawnych i w podstawie programowej wychowania przedszkolnego, a ponadto spełnia warunki określone w czterech standardach PPZ.
Standardy przedszkola promującego zdrowie
- Koncepcja pracy przedszkola, jego organizacja i struktura sprzyjają realizacji długofalowych, zaplanowanych działań dla wzmacniania zdrowia dzieci, pracowników i rodziców dzieci.
- Klimat społeczny przedszkola sprzyja dobremu samopoczuciu i zdrowiu dzieci, pracowników i rodziców dzieci.
- Przedszkole prowadzi edukację zdrowotną dzieci i stwarza im warunki do praktykowania w codziennym życiu zachowań prozdrowotnych.
- Przedszkole podejmuje działania w celu zwiększenia kompetencji pracowników i rodziców dzieci w zakresie dbałości o zdrowie oraz do prowadzenia edukacji zdrowotnej dzieci.
- Kluczowe wartości i filary przedszkola promującego zdrowie
W utworzonej w 2007 r. sieci Szkoły dla Zdrowia w Europie, kontynuującej działania Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie, przyjęto kluczowe wartości i filary takich szkół. Stanowią one podstawę do wdrażania programu SzPZ w krajach należących do tej sieci. Niżej wymieniono te wartości i filary, dostosowując je do specyfiki i potrzeb PPZ.
Kluczowe wartości przedszkola promującego zdrowie
Równość. PPZ dąży do zapewnienia wszystkim równego dostępu do edukacji i zdrowia, co może w dłuższej perspektywie wpłynąć na zmniejszenie nierówności w zdrowiu oraz na jakość i możliwość uczenia się przez całe życie.
Ciągłość i kontynuacja działań. W PPZ efekty edukacyjne i zdrowotne odnoszące się do dzieci i pracowników można osiągnąć dopiero po kilku latach.
Włączanie. W PPZ każdy czuje się obdarzany zaufaniem i szanowany, dobre są relacje między pracownikami, dziećmi, rodzicami dzieci i społecznością lokalną.
Upodmiotowienie i rozwijanie kompetencji do działania. PPZ umożliwia pracownikom i rodzicom dzieci aktywny udział w ustalaniu celów i działaniach dla ich osiągnięcia; zachęca się dzieci do aktywności, pyta ich o zdanie.
Demokracja.
Podstawą działań w PPZ są wartości demokratyczne, przestrzegane są zasady respektowania praw i brania odpowiedzialności.
Filary przedszkola promującego zdrowie:
- Całościowe podejście do zdrowia w przedszkolu. Zakłada ono istnienie spójności między polityką przedszkola a codzienną praktyką i uwzględnia:
- Uczestnictwo. Podstawowym warunkiem skuteczności działań w PPZ jest uczestnictwo i zaangażowanie pracowników i rodziców dzieci, dzięki czemu rozwija się ich poczucie współtworzenia.
Jakość przedszkola.
Tworzenie PPZ wspiera osiąganie przez przedszkole jego celów edukacyjnych i społecznych oraz jak najlepszych wyników. Zdrowe dzieci lepiej się rozwijają i uczą, zdrowi pracownicy lepiej pracują i mają większą satysfakcję z pracy.
Dowody:
- PPZ wykorzystuje informacje na temat wyników badań wskazujących na skuteczne podejścia i praktykę promocji zdrowia w przedszkolu w odniesieniu do zagadnień związanych ze zdrowiem (np. zdrowie psychiczne, żywienie, aktywność fizyczna) i całościowym podejściem do zdrowia w przedszkolu.
- tworzenie w przedszkolu polityki na rzecz zdrowia dzieci i pracowników,
- prowadzenie edukacji zdrowotnej dzieci i ich rodziców oraz pracowników,
- branie pod uwagę tego, jak dzieci i pracownicy rozumieją zdrowie i dobre samopoczucie,
- tworzenie w przedszkolu środowiska fizycznego i społecznego sprzyjającego zdrowiu dzieci i pracowników,
- rozwijanie umiejętności życiowych dzieci i pracowników,
- budowanie skutecznych związków między przedszkolem i innymi przedszkolami i szkołami w jego otoczeniu oraz społecznością lokalną.
Przedszkole a społeczność lokalna.
PPZ angażuje się w życie społeczności lokalnej, działa na rzecz wzmocnienia kapitału społecznego i świadomości zdrowotnej jej członków.